گفت‌وگو با دکتر سودابه مهری؛ عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان
مسئول کمیته اجرایی دومین همایش ملی ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست ( HSE )
تهیه و تنظیم : گروه مدیریت شهری پایگاه تحلیلی خبری مدیریت شهری "شهرنویس"
بی‌جهت نیست، همواره مدیریت بانوان یک اصل انکارناپذیر در پاک دستی و دقت است. دکتر سودابه مهری؛ نامی که حقیقتا باید او را ستود!
یکی از معدود افرادی که در سازمان عریض و طویل! نظام مهندسی همواره به گوشیِ خود پاسخ می‌دهد. حتی اگر نتواند در لحظه، چند لحظه بعد خودش تماس می گیرد. او این کار را نوعی احترام به تماس گیرنده می داند! ( چیزی که این روزها کم دیده می شود! )
او بارها امتحانش را پَس داده است. هم در برگزاری صحیح و مناسب انتخابات دفاتر هیئت اجرایی دوره گذشته و هم در مقدمه‌چینی برای انتخابات این دفاتر درزمانی نامعلوم!! و هم حالا مسئول اجرایی یک همایش کاملاً مجازی آن‌هم در سطح ملی!
به تعویق افتادن انتخابات دفاتر نمایندگی نظام‌مهندسی، موضوعی که این روزها، برای ما منتقدان لقمه چرب و نرمی است!
با دکتر سودابه مهری در دفتر سازمان نظام‌مهندسی به گفت‌وگو نشستیم. قبل از این نشست او در هماهنگی تلفنی تأکید کرده بود که در مورد روند پیگیری و جزئیات برخی از توافق‌نامه‌های سازمان نظام‌مهندسی با برخی از ادارات و سازمان‌ها در حاشیه دوره قبل همایش HSE سؤالی نپرسیم، چون می‌بایست به این سؤالات مسئولین مربوطه پاسخ دهند!
اما خب؛ خداروشششُکر؛ که ماشاالله تک‌تک عزیزان در هیئت‌رئیسه یکی از یکی دیگر شفاف‌تر همچون آینه نه بلکه الماس، همچون دستورکارهای جلسات هیئت‌مدیره، پاسخ‌گو هستند و اصلاً و ابداً هیچ‌چیز ابهام‌انگیز و یا احیاناً نکته نامعلومی در برخی از تصمیمات عزیزان بیش‌فعال هیئت‌رئیسه وجود ندارد!!
گفت‌وگو را با یک پاسخ طولانی از منشی هیئت‌مدیره سازمان (دکتر سودابه مهری) آغاز کردیم.
این شما و این هم گفته‌های بانوی فرهیخته و متخصصی که مراحل رساله دکترایش را نیز به پایان رسانده است:
شهرنویس : لطفاً در مورد روند برگزاری همایش hse مطالبی بفرمائید.
سودابه مهری : ما در سال 95 اولین همایش hse را به‌صورت ملی و حضوری در استان مازندران و در شهرستان محمودآباد برگزار کردیم. آن همایش یا استقبال زیادی مواجه شد و شخصیت‌های علمی و اداری در سطح وزارت خانه و افراد استانی و تأثیرگذار نیز حضور داشتند.
بعدازآن هم با توجه به تلاش‌هایی که صورت گرفت، دبیرخانه دائمی hse که مرتبط با حوزه بهداشت و محیط‌زیست می‌شود، به مازندران واگذار شد و در همین استان ماند.
البته این را باید در نظر بگیریم که اساساً دبیرخانه به استان مازندران اختصاص داده شد و چون سازمان نظام‌مهندسی ساختمان و اداره کل راه و شهرسازی دو نهاد تخصصی مرتبط با هم هستند، به‌موازات می‌توانند با هم‌افزایی این بحث مهم را پیش ببرند.
امسال با پیشنهاد اداره کل راه و شهرسازی و علیرغم همه‌گیری بیماری COVID-19، هیئت‌مدیره سازمان با این پیشنهاد موافقت کرد تا به‌صورت مجازی و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی این همایش برگزار شود.
طبیعتاً سیاست‌گذاری کلی این‌گونه همایش‌ها، در سطح کشوری و وزارت خانه‌ای است که انجام شد و سیاست‌گذاری استانی و بازوی اجرایی آن به نظام‌مهندسی واگذار شد. شاید به این دلیل که این موضوع ارتباط مستقیم با نظام‌مهندسی ساختمان دارد.
به‌واسطه همان اهمیت بحث مهم HSE و حساسیت‌های ناشی از آن، هیئت‌مدیره محترم پذیرفت که ما در بخش اجرایی کمک کنیم و مجموعه راه و شهرسازی هم یک تیم اجرایی،
البته فارغ از دبیر اجرایی و دبیر علمی، ساختار اداری دبیرخانه که به این موضوع اختصاص یافت، به دلیل این‌که این همایش اولین تجربه در این مقیاس کشوری برای سازمان به‌صورت مجازی خواهد بود، ما هم یک کمیته عملیاتی در نظام‌مهندسی ساختمان شکل دادیم که به نمایندگی از ریاست سازمان و اعضای هیئت‌مدیره در آن تیم مسئول هستند و بخش‌های اجرایی آن را انجام می‌دهیم.
خود این گامی روبه‌جلو بود که می‌توانست به ما کمک کند. و خب؛ ما برنامه‌ریزی‌هایمان را از چند ماه پیش شروع کردیم و ثبت‌نام‌هایمان هم به‌صورت مجازی و سایت ثبت‌نام و همایش شروع‌شده و این بخش از همایش ما دو ویژگی دارد یکی بخش کاملاً کاربردی و اجرایی مهندسی است و بخش دیگر آن بخش علمی یا دانشگاهی؛
البته همایش ما نگاه صرفاً دانشگاهی نمی‌تواند داشته باشد چون جامعه هدف مهندسین ما، فنی هستند و نگاه ما به‌صورت دوسویه است.
البته ما بحث دریافت مقالات هم داریم که برای آن‌هم مجوز از پایگاه استنادی جهان اسلام اخذ شد که می‌تواند آنجا نمایه شود.
البته زمان دریافت مقالات را هم تمدید کردیم.
بخش دیگر فنی یا مهندسی است که در قالب یکسری ورکشاپ یا کارگاه‌های تخصصی است.
برای این‌که کارگاه‌هایمان هم هدفمند باشند با پیگیری‌هایمان، این مجوز از وزارت راه و شهرسازی صادرشده که برای دوره‌های صدور، ارتقا و تمدید برای رشته‌های هفت‌گانه مقررات ملی ساختمان به فراخور نیازهایشان، گواهینامه‌های مرتبط صادر شود.
البته مثلاً برای رشته تأسیسات، به مجری نیاز ندارد و خب به آن موضوع ورود پیدا نمی‌کنیم. و تصمیم دیگر این بود که ما چون در مازندران و در سراسر کشور بحث ارجاع راداریم، امتیاز تشویقی نظام ارجاع را منطبق با صلاحدید کمیته آموزش، هیئت‌مدیره و شورای مرکزی سازمان داشته باشیم.
پس طبیعتاً در مورد همایش ما در چند بخش ثبت‌نام اعضا را انجام دادیم. اعضایی که امتیاز ارجاع را می‌خواهند داشته باشند. اعضایی که در حوزه تمدید و ارتقا می‌خواهند حضورداشته باشند. اگرچه ما در حوزه ساختمان بیشتر تمرکز داریم ولی خب این واژه یک مفهوم عام هست که به حوزه‌های کاری دیگر برمی‌گردد و متقاضیانی هستند که به‌صورت آزاد دوست دارند شرکت کنند یا به‌صورت فردی باشد که ما در فیلد آزاد ثبت‌نام را هم برایشان فراهم کرده‌ایم.
همایش روز 23 مهرماه برگزار می‌شود ولی چند روز طول می‌کشد.
با هماهنگی که با ستاد کرونا در سطح استان خواهیم داشت، به‌صورت تشریفاتی، یک افتتاح حضوری با حضور برخی از افراد خاص و مدیران استانی و احتمالاً کشوری که با پیشنهاد ما ممکن است وزیر محترم راه و شهرسازی به‌صورت برنامه لایو سخنرانی داشته باشند، انجام خواهیم داد.
روز اول هم یک کارگاه عمومی‌تر که بتواند برای افرادی که آزاد شرکت کرده‌اند را با یکی از افرادی که بنا بر انتخاب کمیته علمی برَند و شاخص باشد، برگزار کنیم.
مابقی کارگاه‌ها هم در بازه 24 تا 28 برگزار می‌شود که افرادی که درزمینه تمدید شرکت می‌کنند سه کارگاه دو تا سه‌ساعته و کسانی که برای ارتقا شرکت می‌کنند شش کارگاه را باید بگذرانند. و زمان‌بندی‌هایش را هم اعلام خواهیم کرد و تا امروز هم 1060 نفر شرکت کردند.
ما به استان‌های دیگر هم اطلاع‌رسانی انجام شد و دعوت‌نامه فرستاده شد. و همچنان هم پیگیر هستیم که بتوانیم در سطح گسترده‌تری هم انجام بشود. البته بیشتر شرکت‌کنندگان فعلی ما از مازندران هستند و اگرچه ما همچنان در تلاشیم که بر تنوع جغرافیایی شرکت‌کنندگان هم بیفزاییم.
برنامه‌ها هم با مجوزی که از سوی وزارت راه و شهرسازی گرفتیم به‌صورت آنلاین هست. البته ما پیشنهاد داشتیم به دلیل مشکلات احتمالی که بسترسازی اینترنتی ممکن است ایجاد کند، بخشی از کارگاه‌ها را به‌صورت آفلاین داشته باشیم و فیلم بگیریم و بر اساس آزمونی که در انتها گرفته خواهد شد، انجام بدهیم.
امیدوار هستیم که با توجه به مجازی بودن و بحث محتوایی این همایش و تخصصی بودنش، نتیجه مثبت بتوانیم برسیم.
شهرنویس : اعضای کمیته علمی مشخص شدند؟
سودابه مهری : اساتید کشوری از مرتبه استاد کامل، دانشیار و استادیار هستند و وزارت راه و شهرسازی با توجه به ماهیت ملی بودن این همایش، این افراد را با سوابق تحصیلی حداقل استادیاری گزینش کرده است.
شهرنویس : هزینه دریافتی چه میزان هست؟
سودابه مهری : از هزینه 50 تا 100 هزار تومان است. حضور افراد به‌صورت آزاد 50 هزار تومان، برای نظام ارجاع 60 هزار تومان، برای تمدید 80 هزار تومان و برای ارتقا 100 هزار تومان است.
البته یعنی کسی که مبلغ 100 هزار تومان را برای ارتقا پرداخت می‌کند به‌طور خودکار برای تمدید و ارجاع هم این فرد در صورت تمایل یا نیاز لحاظ خواهد شد. یعنی دو بار هزینه پرداخت نمی‌شود.
شهرنویس : چه تعداد از این شرکت‌کنندگان از استان محل برگزاری همایش (مازندران) هستند؟
مهری : من چون آمار دقیق رو فعلاً ندارم اما حدود 80 درصد مازندرانی هستند. البته ما اطلاع‌رسانی به استان‌های دیگر را از هفته پیش شروع کردیم و پوسترها رو فرستادیم احتمالاً برای روزها و هفته‌های آتی مشارکت غیربومی‌های بیشتری را شاهد باشیم.
شهرنویس : در دوره گذشته آمار چه تعداد بوده است؟
سودابه مهری : تا جایی که حضور ذهن دارم بیش از 1000 نفر بوده است.
شهرنویس : سازوکاری برای ارتباط با بخش صنعتی و مدیران صنعتی یا شرکت‌های صنعتی فعال در این حوزه از سوی برگزارکنندگان این همایش، دیده‌شده است؟
مهری : البته HSE یک مفهوم عام است که در صنعت و جاهای گوناگون، مفهوم خاص خودش را دارد. در حوزه ساختمان هم ما دفاتری که کار HSE انجام بدهند، نداریم!
مبحث 12 مقررات ملی می‌گوید که ساختمان‌های 3000 مترمربع به بالا و 18 متر ارتفاع، برای جلوگیری از برخی اتفاقات، می‌بایست آن ساختمان‌ها یک نماینده یا کارشناس HSE داشته باشد که این موضوع هنوز اجرایی نشده است. و در هیچ جای کشور هم ندارد.
اما طبق مبحث 12، مسئولیت رعایت اصول و ضوابط ایمنی ساختمان، بر عهده سازنده یا کارفرمای ساختمان یا مهندس مجری است که به نمایندگی از کارفرما مسئولیت اجرای پروژه را بر عهده دارد. حالا ممکن است شخص کارفرما یا مجری جهت اجرایی شدن مباحث ایمنی از شرکت‌های محاسبه و تخصصی استفاده کند.
به‌هرحال همایش‌های مجازی نسبت به حضوری، محدودیت‌های خاص خود را دارد و شاید امکان آن نباشد، ارتباطات دوسویه را برقرار کند. ولی این زمینه را می‌توانیم فراهم کنیم چنانچه افراد یا شرکت‌هایی باشند که بخواهند محصولاتشان بیشتر دیده شود در قالب فیلدهای تبلیغاتی یا ارائه محتوا، حضور یابند ولی در قالب کارگاه‌های نمی‌توانیم بگنجانیم.
به‌هرحال باید این ضعف را پذیرفت که امکانات و شرایط نسبت به برگزاری حقیقی کمتر هست. البته سایت‌هایی که در سطح کشور بیشتر در حوزه صنعت ساختمان هستند مثل سایت سما یا مشابه آن‌ها بتوانیم اطلاع‌رسانی بیشتری درزمینه صنعت ساختمان انجام دهیم.
شهرنویس: اپلیکیشن ها یا نرم‌افزارهایی در حوزه HSE در دست بررسی یا طراحی دارید که بتواند به مهندسین کمک کند؟
سودابه مهری : نه، اگر منظورتان اپلیکیشن هایی مشابه گزارش‌نویسی و مشابه آن‌که موجود است در سایت سازمان، نه فعلاً در دستور کار نداریم. البته می‌تواند یک پیشنهاد قابل فکر باشد.
البته مرجع استنادی ما همان محتوای مبحث 12 است و یکی از نقص‌هایی که این مبحث دارد و می‌تواند اصلاح شود این است که بیشتر در حوزه حفاظت و ایمنی کارگاه صحبت می‌کند و کمتر در حوزه بهداشت و محیط‌زیست واردشده است. که می‌توانیم در ادامه این همایش پیشنهادی داشته باشیم به دفتر تدوین مقررات ملی که در بازنگری مبحث 12، به مباحث حوزه بهداشت و محیط‌زیست توجه بیشتری نمایند.
البته دفتر تدوین هم چند وقت پیش به سازمان‌های استان‌ها نامه فرستاد که پیشنهادهای اصلاحی خودتان را در چارچوب اصلاح مفاد مندرج در مبحث 12 ارائه بدهند. از مازندران هم پیشنهاد‌هایی ارسال شد ولی می‌تواند این همایش مبنایی باشد برای توجه بیشتر به اصلاح این مبحث.
موضوع بهداشت و محیط‌زیست، در شرایط فعلی و با توجه به وضعیت کرونایی، خیلی شاخص‌تر خودش را نشان داده است و باعث اتفاقات مختلفی برای افراد شده است.
و یا در حوزه ساخت‌وساز، الآن بحث نخاله‌های ساختمانی یک معضل جدی درزمینه محیط‌زیست است یا فاضلاب‌ها معضلی دیگر هستند که باید این‌ها در قالب‌بندهای جدی‌تری در این مبحث به آن‌ها توجه شود.
شهرنویس : آیا موضوع "پدافند غیرعامل" و مبحث 21 هم در زمینه HSE به آن توجه می‌شود؟
سودابه مهری : چون در بحث پدافند غیرعامل به اقدامات پیشگیرانه‌ای اشاره‌شده که در هر حوزه‌ای، اما متأسفانه در مبحث 21 مقررات ملی ساختمان بیشتر در حوزه نظامی پرداخته‌شده و رویکرد به حوزه‌های غیرنظامی کمتر بوده است. درصورتی‌که پدافند غیرعامل در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، به همه حوزه‌ها همچون کشاورزی، روستایی و... اشاره‌شده است.
پرداختن به موضوع HSE پیشگیرانه یا همان پدافند غیرعامل، می‌تواند موضوعی جدید باشد ولی این‌که ما بتوانیم ارتباطی دوسویه بین مبحث 12 و مبحث 21 برقرار کنیم، این هم می‌تواند پیشنهاد دیگری باشد که در اصلاح قوانین می‌توانیم لحاظ کنیم. به‌هرحال این خلأ در زمینه موضوعات مرتبط با پدافند غیرعامل وجود دارد.
شهرنویس : حضور و ارتباط و تعاملات با مدیران شهری درروند برگزاری همایش HSE چگونه است؟
سودابه مهری : بله، ما شرایط ویژه‌تری را با ادارات و نهادهای مرتبط با ساخت‌وساز داریم. برای تأکید بر حضور و مشارکت مجموعه فنی و عمرانی آن سازمان‌ها؛
ما با استانداری و شهرداری‌ها مکاتباتی داشته‌ایم. البته بسیاری از مهندسان در مراجع صدور پروانه عضو سازمان هم هستند و به خودیِ خود هم، انگیزه‌های لازم را برای مشارکت سازمان‌یافته‌تر آن‌ها فراهم کرده‌ایم.
شهرنویس: آیا پیگیری‌هایی جهت اجرایی شدن تفاهم‌نامه‌های دوره قبل همایش با ادارات و سازمان‌ها صورت گرفته‌شده ؟
سودابه مهری : با اداره کار و انجمن صنفی کارگری در ارتباط هستیم. و ما حتی روز کارگر در شهرستان‌ها، تکلیف کردیم که به بهانه آن روز، نظام‌مهندسی برنامه‌هایی را تدارک ببیند. و در زمینه ایمنی هم فعالیت‌هایی به‌صورت سمبلیک از سوی سازمان انجام‌شده است.
شاید بد نیست گفته شود که ما متأسفانه در مازندران صنف کارگری به‌صورت ثابت نداریم. چون بحث کشاورزی هم در استان ما مطرح هست و برخی از افراد ممکن است یک روز در ساختمان مشغول باشند و روز دیگری در زمین کشاورزی‌اش و روز دیگری هم پرتقال چینی و... باشد، به همین خاطر ما در زمینه آموزش‌های تخصصی ایمنی و مهارت‌های لازم مرتبط کمی با مشکل روبه‌رو هستیم.
یک سری استادکار هستند که تا حد زیادی آموزش‌دیده هستند اما بیشتر اتفاقات و حوادث بدخیم، در بدنه ناآگاه کارگران می‌افتد. به‌هرحال کار در این زمینه نیازمند ارتباطات جدی‌تر، دقیق‌تر و دوسویه‌تر با ادارات و مجموعه‌های صنفی است. همیشه سازمان این دغدغه را داشته است.
شهرنویس : با سازمان نظام کاردانی هم در زمینه برگزاری این همایش ارتباط گرفتید؟
سودابه مهری : در شورای سیاست‌گذاری استان فکر نکنم دیده‌شده باشند. و می‌شود به آن‌ها هم پرداخت. و این موضوعی است که می‌توان از آن‌ها هم دعوت کرد.
شهرنویس : از کانون‌ها، انجمن‌ها و نهادهای صنفی خدماتی با سازوکارهای NGO در این همایش حضور دارند؟
مهری : در شورای سیاست‌گذاری کُل و استانی، ما نمایندگان انجمن انبوه‌سازان، نظام فنی و اجرایی و... درواقع مجموعه متولیان مرتبط با ساخت‌وساز استان حضور دارند که جهت هر چه‌بهتر برگزار شدن و تقویت از اطلاع‌رسانی و مشارکت، همایش کمک‌های لازم را ارائه بدهند.
شهرنویس : نظر شما در زمینه نقش بانوان در ساختار مدیریتی و تصمیم سازی چیست؟
مهری : در حوزه نظام‌مهندسی و به‌صورت کلی در هیچ جای ضوابط و مقررات و آئین‌نامه‌ها و در موضوعات گوناگون، هیچ‌گونه تفکیکی بین آقایان و خانم‌ها وجود ندارد. در دوره گذشته و در هیئت‌رئیسه چند تا از دفاتر نمایندگی نظام‌مهندسی مثل تنکابن، چالوس، بابل و بابلسر و نکا، خانم‌ها هم حضور دارند و در مجموعه هیئت‌مدیره نظام‌مهندسی استان هم بنده و یک نفر دیگر حضور دارند. در دوره‌های قبل دیگران هم حضور داشتند.
بحث دیگر هم تناسب میان تعداد مهندسان آقا و خانم است. درگذشته برخی، رشته‌های مرتبط با حوزه ساختمان را بیشتر مردانه می‌پنداشتند و از قدیمی‌ها خانم‌ها کمتر هستند.
به‌هرحال الآن در حوزه‌های کاری نظارت، طراحی و اجرا و نقشه‌برداری حضور مؤثر دارند. در مجموعه ما نگاه جنسیتی نیست و حس می‌کنم تا حد زیادی هم فرهنگ‌سازی مدیریت بانوان شده است و همچنان می‌شود.
باید این نکته را یادآور شد که به‌هرحال مجموعه نظام‌مهندسی تافته جدا بافته از شرایط کشور نیست. شرایط سایر جاها قطعاً درروند فرهنگ‌سازی در ساختار تصمیم سازی و تصمیم‌گیری در نظام‌مهندسی هم مؤثر است. اما به‌هرحال ما چون نهاد فنی هستیم در نهادهای فنی تا حد زیادی نگاه جنسیتی چندانی وجود ندارد.
البته خود حضور و مشارکت بانوان هم مؤثر است زیرا به‌هرحال از لحاظ فرهنگی خودشان باید به این پذیرش و باور برسند که می‌توانند فعالیت‌های مدیریتی انتخاباتی زیادی بکنند.
شما نگاه کنید مثلاً در انتخابات شورا، 20 تا آقا کاندیدا می‌شوند و تنها یک خانم! در این حالت مسلماً شانس آن‌یک خانم خیلی کمتر از بقیه است.
شهرنویس : دیدگاه شما در زمینه دلایل به تعویق افتادن انتخابات هیئت‌رئیسه دفاتر نمایندگی چیست؟
سودابه مهری : البته ما ( هیئت‌مدیره) لزوماً تمایل به تعویق برگزاری انتخابات با این نیت که برگزار نشود، نداشتیم حتی تا جایی هم برنامه‌ریزی‌های اجرایی این انتخابات در سازمان پیش رفت اما به خاطر شرایط کرونا، معلق ماند تا عادی شدن شرایط؛ اگر شرایط تا هر زمان عادی بشود، حتماً برگزار می‌شود.
درواقع ما در مجموعه نظام‌مهندسی خودِ فرآیند برگزاری انتخابات را چندان مشکل نداریم، اما بیشتر نگران آن بودیم که اگر این انتخابات در شرایط قرمز یا حاد برگزار بشود ما چطور می‌توانیم از جلسات انتخاباتی اعضا پیشگیری کنیم؟! به‌هرحال گاهی جلسات شناخت و تبلیغات کاندیداها، در دفاتر شخصی خودشان به‌اندازه 50 نفره یا 60 نفره برگزار می‌شود که قابل مدیریت منسجم نیست! و یه جورایی نمی‌خواستیم ما بانی اتفاقات غیرمنتظره باشیم!!
